Indian Railway : ਰੇਲਵੇ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਸਿਗਨਲ ਅਤੇ ਨੰਬਰ ਕਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਦਾ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਨੈੱਟਵਰਕ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਲਗਭਗ 13 ਹਜ਼ਾਰ ਰੇਲਗੱਡੀਆਂ ਚਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਰੇਲਵੇ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਸੁਚਾਰੂ ਢੰਗ ਨਾਲ ਚਲਾਉਣ ਅਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਿਖਣ ਲਈ ਕੁਝ ਖਾਸ ਤਰੀਕੇ ਅਪਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਰੇਲਵੇ ਉਸ ਲਈ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੋਡਿੰਗ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਭਾਵ ਕਿ ਰੇਲਵੇ ਵਿੱਚ ਲਿਖੇ ਨੰਬਰਾਂ ਅਤੇ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਛੁਪੀ ਹੋਈ ਹੈ, ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਰੇਲਵੇ ਹੀ ਸਮਝ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਦੇਖਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਟਰੇਨ ਦੇ ਡੱਬੇ ‘ਤੇ ਵੱਡੇ ਆਕਾਰ ‘ਚ 5 ਅੰਕਾਂ ਦਾ ਨੰਬਰ ਲਿਖਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਉਸੇ ਕੋਡਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਕੋਡ ਹੈ। ਜਿਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਕੀ ਹੈ ਇਸ ਕੋਡ ਦਾ ਮਤਲਬ?
ਟਰੇਨ ਦੇ ਕੋਚ ‘ਤੇ ਲਿਖੇ ਪੰਜ ਅੰਕਾਂ ਦੇ ਨੰਬਰ ‘ਚ ਕਈ ਜਾਣਕਾਰੀ ਕੋਡ ਦੇ ਰੂਪ ‘ਚ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਹਿਲੇ ਦੋ ਅੰਕ ਉਸ ਸਾਲ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੋਚ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਜੇਕਰ ਕੋਚ ‘ਤੇ 06071 ਲਿਖਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਕੋਚ 2006 ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 06 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਿਖੇ ਅਗਲੇ ਤਿੰਨ ਨੰਬਰ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕੋਚ ਸਲੀਪਰ ਹੈ ਜਾਂ ਏ.ਸੀ. ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ 06071 ਤੋਂ ਸਮਝਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ 071 ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ AC ਕੋਚ ਹੈ।
ਜੇਕਰ ਕੋਚ ‘ਤੇ ਲਿਖੇ ਆਖਰੀ ਤਿੰਨ ਨੰਬਰ 1 ਤੋਂ 200 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਇਹ AC ਕੋਚ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਲੀਪਰ ਕੋਚਾਂ ਲਈ 200 ਤੋਂ 400 ਤੋਂ ਘੱਟ ਨੰਬਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕੋਚ ‘ਤੇ ਨੰਬਰ 99312 ਲਿਖਿਆ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਦੇ ਆਖਰੀ ਤਿੰਨ ਨੰਬਰ 312 ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਸਲੀਪਰ ਕੋਚ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੇਕਰ ਆਖਰੀ ਤਿੰਨ ਨੰਬਰ 400 ਤੋਂ 600 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਜਨਰਲ ਕੋਚ ਹੈ।
ਬਾਕੀਆਂ ਦੇ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਇਹ ਨੰਬਰ
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੇਅਰ ਕਾਰ ਲਈ 600 ਤੋਂ 700 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਨੰਬਰ ਤੈਅ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਚੇਅਰ ਕਾਰ ਕੋਚ ਵਿੱਚ ਬੈਠਣ ਲਈ ਪ੍ਰੀ-ਰਿਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਾਨ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਕੋਚ ਜਾਂ ਬੈਗੇਜ ਕੋਚ ਦੇ ਲਈ 700 ਤੋਂ 800 ਤੱਕ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਤੈਅ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕੋਚ ਦੇ ਬਾਹਰ 09711 ਲਿਖਿਆ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਆਖਰੀ ਤਿੰਨ ਨੰਬਰ 700 ਤੋਂ 800 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਤਾਂ ਇਹ ਬੈਗੇਜ ਕੋਚ ਹੋਵੇਗਾ।