ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਭੂਚਾਲ (Massive Earthquake) ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ। ਆਈਆਈਟੀ ਕਾਨਪੁਰ (IIT Kanpur) ਦੇ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਭਾਗ (Department of Earth Sciences) ਦੇ ਇੱਕ ਸੀਨੀਅਰ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਨੁਸਾਰ ਤੁਰਕੀ ਅਤੇ ਸੀਰੀਆ ਵਾਂਗ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਤੇਜ਼ ਭੂਚਾਲ ਆ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਜਾਵੇਦ ਮਲਿਕ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਭੂਚਾਲਾਂ ਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਅਤੇ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ‘ਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਖੋਜ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਸੀਨੀਅਰ ਵਿਗਿਆਨੀ ਮਲਿਕ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ 7.5 ਤੀਬਰਤਾ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਾ ਭੂਚਾਲ ਆ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਅਗਲੇ ਇੱਕ-ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਜਾਂ ਇੱਕ-ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਵੀ ਸੰਭਵ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ ਕਿ ਭੂਚਾਲ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਜ਼ੋਨ ਜਾਂ ਅੰਡੇਮਾਨ ਨਿਕੋਬਾਰ ਦੀਪ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇਗਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਤੇਜ਼ ਭੂਚਾਲ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਹਰ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਚੌਕਸੀ ਵਰਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਇਹਨਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ‘ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ ਖਤਰਾ
ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਮਲਿਕ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਕੱਛ, ਅੰਡੇਮਾਨ ਅਤੇ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਭੂਚਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ਦੇ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭੂਚਾਲ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਜ਼ੋਨ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਜ਼ੋਨ-5 ਸਭ ਤੋਂ ਖਤਰਨਾਕ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੱਛ, ਅੰਡੇਮਾਨ-ਨਿਕੋਬਾਰ ਅਤੇ ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਖੇਤਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਜ਼ੋਨ-4 ਵਿੱਚ ਬਹਿਰਾਇਚ, ਲਖੀਮਪੁਰ, ਪੀਲੀਭੀਤ, ਗਾਜ਼ੀਆਬਾਦ, ਰੁੜਕੀ, ਨੈਨੀਤਾਲ ਸਮੇਤ ਤਰਾਈ ਖੇਤਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਜ਼ੋਨ-3 ਵਿੱਚ ਕਾਨਪੁਰ, ਲਖਨਊ, ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ, ਵਾਰਾਣਸੀ, ਸੋਨਭੱਦਰ ਆਦਿ ਹਨ।
ਕਿਉਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਭੂਚਾਲ?
ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਮਲਿਕ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਭੂਚਾਲ ਇਸ ਲਈ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਟੈਕਟੋਨਿਕ ਪਲੇਟਾਂ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਟਕਰਾ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਤਣਾਅ ਦੀ ਊਰਜਾ ਭੂਚਾਲ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਊਰਜਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਭੂਚਾਲ ਦੇ ਤੇਜ਼ ਝਟਕੇ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਤੁਰਕੀ (ਤੁਰਕੀ) ਵਿੱਚ ਭੂਚਾਲ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ 7.8 ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 2004 ਵਿੱਚ ਆਏ ਭੂਚਾਲ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ 9.1 ਸੀ।
Users Today : 3
